УКМК «Кумтөрдөгү» коррупция боюнча иликтөөнүн алгачкы жыйынтыктарын чыгарды

УКМК «Кумтөр» кенин иштетүү боюнча долбоорду ишке ашыруунун ар кандай этабындагы коррупциялык фактылар боюнча козголгон кылмыш ишинин иликтөөсүнүн алгачкы жыйынтыктарын чыгарды.

Бүгүнкү күнгө чейин тергөө негизделген корутундуларга келди, чогултулган далилдер менен ырасталды, келишимдерди түзүүдө жана ар кандай толуктоолорду, өзгөртүүлөрдү жана тактоолорду киргизүүдө «Камеко» жана «Центерра» канадалык инвесторлор менен кызматташуунун бүткүл мезгилинде ири өлчөмдөгү коррупциянын далили, «Кумтөр» кенин иштетүү менен байланышкан жана алардын шарттары кыргыз элинин түпкү кызыкчылыктарына жооп бербейт.

Буга байланыштуу 1992-жылы Башкы келишимди түзүүдө жана 1994-жылы ага өзгөртүүлөрдү киргизүү учурунда коррупция фактысы боюнча экс-президент Аскар Акаев сыртынан соттолуп, экс-премьер-министрлер Турсунбек Чыңгышев, Апас Жумагулов жана «Кыргызалтын» мамлекеттик концернинин мурдагы президенти Дастан Сарыгулов, Экономикалык кайра куруу жана өнүктүрүү комитетинин экс-төрагасы Борис Бирштейн издөөдө жүргөн.

2003-жылы «Комеко» компаниясы менен түзүлгөн Башкы келишимди реструктуризациялоо учурунда коррупция үчүн мурдагы президент Акаев дагы бир кылмыш жоопкерчилигине тартылган. Ошентип, бул реструктуризациялоонун натыйжасында «Центеррадагы» Кыргызстандын үлүшү олуттуу түрдө бааланып, 33,33%ды гана түзгөн.

Тергөө ошондой эле 2009-жылы «Кумтөр» долбоорунун жаңы шарттары жөнүндө келишим түзүүдө коррупциялык фактыга юридикалык баа берилип, 1992-жылы, 1994-жылы жана 2003-жылы түзүлгөн келишимдердин шарттарынын терс жактарын түшүнүп, «Центерранын» кызыкчылыктарын улуттук кызыкчылыктардан жогору коюп, бул компанияга республиканын экологиясына жана экономикалык кызыкчылыктарына зыян келтирүү үчүн атайылап чексиз мүмкүнчүлүктөрдү беришкен.

Буга байланыштуу өлкөнүн экс-премьер-министри Игорь Чудиновго жана «Кыргызалтын» ишканасынын башкармалыгынын мурдагы төрагасы Алмаз Жакыповго бул эпизод боюнча кылмышка шектүү экендиги тууралуу билдирүү жөнөтүлүп, Мамлекеттик геологиянын мурдагы директору К. Курманалиевге, директорлор кеңешинин төрагасы А.Елисеевге, инвестордун өкүлү А.Сазановго, экс -президент Курманбек Бакиевге жана анын уулу Максим Бакиевге издөө жарыяланган.

Ошондой эле 2012-2014-жылдар аралыгында «Центерра» компаниясынын кызыкчылыгында, өлкөнүн кызыкчылыгына зыян келтирген кылмыштуу аракеттерди жасоо боюнча териштирүү менен аныкталган фактыларга байланыштуу экс-премьер-министр Өмүрбек Бабанов, биринчи вице -премьер -министр Тайырбек Сарпашев, спикер жана депутаттар Асылбек Жээнбеков, Талантбек Узакбаев, Алмазбек Баатырбеков, Исхак Пирматов, ошондой эле президенттин жана өкмөттүн Жогорку Кеңештеги мурдагы өкүлдөрү Данияр Нарынбаев жана Динара Молдошева жоопко тартылган.

Тергөөдө аныкталган коррупциялык фактыларды жана канадалык инвесторлор менен кыргыз элинин кызыкчылыгына жооп бербеген келишимдердин шарттарын эске алып, тергөө, республиканын Башкы прокуратурасы менен бирге «Кумтөр» долбоору боюнча келишимдерди денонсациялоо процессин баштады.

Ошентип, 1992-2009-жылдардагы эпизоддор боюнча тергөө акыркы стадияда турат. Ошол эле учурда 2017-жылы «Кумтөр» долбоору боюнча кийинки келишимдерди түзүү жана Суу кодексине өзгөртүүлөрдү киргизүү боюнча тергөө улантылып жатат, жыйынтыгында айыпталуучуларга юридикалык баа берилип, бул тууралуу УКМК коомчулукка кошумча маалымат берип турат.