95 млн доллар. Бишкекте таштандыны кайра иштетүүчү завод курулат

Бишкекте таштандыларды кайра иштетүүчү заводдун курулушунун мөөнөтү, баасы жана кубаттуулугу белгилүү болду.

Бишкек шаарынын вице-мэри Жыргалбек Шамыралиев борбор калаадагы катуу тиричилик таштандыларын жок кылуу менен электр энергиясын өндүрө турган эко-технологиялык заводдун курулушу боюнча маалымат берди.

Ал таштандыларды кайра иштетүүчү заводдун курулушунун чоо-жайын айтып берди.

Анын айтымында, завод 1,5-2 жылда курулат. Аны кытайлык компания ишке ашырат.

«Бүгүн Бишкек шаарынын мэри бул долбоорду активдүү ишке ашыруу үчүн жоопкерчиликти өзүнө алды. Кытайдын «Junxin» компаниясы менен Бишкек мэриясынын ортосунда инвестициялык келишим түзүлдү. Бүгүнкү күндө бул долбоорду ишке ашыруу боюнча иштер башталды. Аталган компания жакында таштанды таштоочу жайда курулуш иштерин баштайт. Завод 1,5-2 жылда курулат. Курулушту кытайлык ишкана жүргүзөт. Анткени заводду курууда спецификалык, технологиялык процесстер бар. Башкача айтканда санариптик технологиялар, изилдөөлөр жана иштеп чыгуулар бар. Ал калдыктардын айлана-чөйрөгө тийгизген таасирин азайтуу максатында иштелип чыккан».

Мэриянын маалыматына караганда ишкананын алгачкы кубаттуулугу суткасына 1 миң тоннаны түзөт.

Вице-мэр Шамыралиев инвестициянын көлөмү 95 миллион долларды, ал эми курулуштун жалпы аянты 12 гектарды түзөрүн маалымдады.

Айтуусунда, ГЭС алдын ала кубаттуулугу 16 МВт/саат болгон электр энергиясын иштеп чыгат, жылуулук жана курулуш материалдарынын айрым түрлөрүн чыгарат.

Ошондой эле ал 1974-жылы полигон жаңыдан түзүлүп жаткан кезде анын аянты 12 гана гектар болсо, бүгүнкү күндө 74 гектарды түзөрүн эске салды.

«Кыргызстан эгемендүүлүккө ээ болгондон кийин шаарда эл көбөйдү. Мындан 10 жыл мурун күнүнө 500 тонна таштанды чыкса, бүгүнкү күндө 1 миң тоннага жетти. Таштандылардын топтолушу жаңы аймактарды ээлеп жатат. Бүгүнкү күндө таштанды полигону аянты 74 га, таштанды төгүүчү жайдын бийиктиги 24 метрге жетти, бул дээрлик 8 кабаттуу имарат. Бир жыла 350 миң тоннага жакын таштанды топтолот. Мындан бир канча зыяндуу заттар бөлүнүп чыгат. Ал эми курулуп жаткан завод экологияга зыяны жок».

Вице-мэр Жыргалбек Шамыралиев Кытайдын Чанша шаарында 50 гектар аянтка ушундай завод курулуп, күнүнө 10 миң тонна таштанды иштетилерин мисал келтирди. Айтуусунда, шаардын калкы 12 миллион адамды түзөт.

«Бизде да ушундай завод болот. Убакыттын өтүшү менен кайра иштетүү кубаттуулугу суткасына 3 тоннага чейин көбөйөт. Ошондой эле шаар четиндеги таштанды төгүүчү жайларды жабуу жана шаардын четиндеги таштандыларды борборлоштурулуп бул ишканага кайра иштетүү жана таштоо мүмкүнчүлүгүн карап жатабыз. Кайра иштетүү жүргүзүлөт. Көп баскычтуу газды тазалоонун жана эмиссиянын жардамы менен күйүү жолу менен чыгарылат».

Вице-мэр таштандылар канчалык көп иштетилсе, ошончолук электр жана жылуулук энергиясы өндүрүлөрүн айтты.

Долбоор тиешелүү калыбына келтирүү казандары жана турбогенераторлор менен жабдылган механикалык колонна мешинин технологиясын колдонот.

«Түтүн газын тазалоонун көп баскычтуу системасы колдонулат, ал төмөнкүлөрдү камтыйт. Алар деоксидация үчүн денитрификацияны колдонуу, жарым кургак реакция колонкасы, активдештирилген көмүрдүн адсорбциясы, коргоочусу орнотулган чаңды тазалоо үчүн баштык чаң коллектор. Комплекстүү процессте чаң шлактары полигонго ташылып, күл химиялык реагенттер менен дезинфекцияланат. Бишкек ЖЭБдин номиналдык кубаттуулугу 812 МВт болсо, ал эми кышында иш жүзүндөгү кубаттуулугу саатына болжол менен 400 МВт болсо, анда ГЭСтин учурдагы өндүрүмдүүлүгүнүн 8-9%ын жабат деген жыйынтыкка келсек болот. Таштандылар канчалык көп иштетилсе, ошончолук электр жана жылуулук энергиясы өндүрүлөт. Бул электр тармактарына жакшы жардам берет. Бул импорттун ордун толтурууга мүмкүнчүлүк берет. Түштүк жана шлактардан брусчатка, изоляция жана темир-бетон буюмдары жасалат».

Мэриянын маалыматына караганда бардык каржылык тобокелдиктерди каражатты бөлүп жаткан Кытай тарап өзүнө алат. Акча Энергетика министрлиги бекиткен тариф боюнча электр жана жылуулук энергиясын сатуу жана кайра иштетүү үчүн төлөм аркылуу кайтарылат.

Буга чейин Министрлер кабинетинин төрагасы Акылбек Жапаров Бишкек шаарында катуу тиричилик таштандыларын жок кылуу менен электр энергиясын өндүрө турган эко-технологиялык заводдун курулушуна капсула салды.

Санитардык полигондун аймагына куруу пландалып жаткан таштандыларды кайра иштетүүчү завод суткасына 850 тоннага жакын таштанды утилизация кылат.

Заводдун аймагында таштандыларды өрттөөчү приборлор, электр энергиясын иштеп чыгуучу генераторлор, тазалоо системалары, турак жай, спорттук имараттар курулат.

Заводдун бүткөрүлүшү 2025-жылдын ноябрь айында күтүлүүдө.